Instytut Pamięci Narodowej Biuro Poszukiwań i Identyfikacji Po 70 latach trzej obrońcy polskiego morza spoczęli z honorami wojskowymi na Cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni - Aktualności -

Szczątki marynarzy zostały podjęte przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej i dopiero po 70 latach mogły spocząć z honorami wojskowymi na cmentarzu. Oficer i marynarze zostali pochowani w Kwaterze Pamięci na Cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni-Oksywiu. Uroczystość poprzedziła msza św. w kościele Marynarki Wojennej pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, odprawiona przez biskupa pomocniczego Archidiecezji Gdańskiej Zbigniewa Zielińskiego.

Podczas nabożeństwa głos zabrał prof. Krzysztof Szwagrzyk: – Cierpienie i śmierć zamiast zaszczytów i chwały znosiły piękne żywoty marynarzy. (...) To właśnie cierpienie i śmierć, zadane, stały się udziałem każdego z nich – mówił wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej. Przypomniał, że cierpieli tak samo, choć umierali różnie. – Jednak każdy z nich odchodząc z tego świata miał poczucie krzywdy i niesprawiedliwości, jaka ich spotkała za to, co zrobili dla Polski – podkreślił.

List do uczestników uroczystości pogrzebowych skierował Prezydent RP Andrzej Duda – Składam dziś hołd bohaterskim obrońcom ojczyzny i strażnikom polskiego morza, ofiarom reżimu komunistycznego – napisał prezydent. – Ich niezłomność i poświęcenie są słusznym powodem do dumy dla potomnych i następców w marynarskiej służbie – dodał. List podczas ceremonii na cmentarzu odczytał gen. dyw. Dariusz Łukowski, Dyrektor Departamentu Zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

Uroczystość zakończyła się zdjęciem bander wojennych RP z trumien i przekazaniem ich rodzinom, a następnie poświęceniem trumien i złożeniem na nich grudek ziemi. Kwiaty w imieniu Instytutu Pamięci Narodowej złożyli na grobach wiceprezes IPN prof. Krzysztof Szwagrzyk i dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku prof. Mirosław Golon.

* * *

• Komandor Adam Rychel (ur. 23 grudnia 1909 r. – zm. 3 listopada 1958 r.), obrońca Helu w 1939 r. – dowódca baterii artylerii nadbrzeżnej, więzień niemieckich obozów jenieckich, Komendant Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej, zastępca Szefa Sztabu Głównego Marynarki Wojennej, ofiara terroru komunistycznego.
• Mat Karol Martyński (ur. 3 stycznia 1931 r. – zm. 11 lipca 1952 r.) słuchacz Szkoły Specjalistów Morskich, ofiara terroru komunistycznego, stracony w więzieniu w Gdańsku.
• Starszy marynarz Henryk Zając (ur. 16 lutego 1925 r. – zm. 6 lipca 1952 r.) marynarz Polskiej Marynarki Wojennej (ORP „Conrad”), ofiara terroru komunistycznego, zmarły w więzieniu w Gdańsku.

Uroczystości zorganizowały Biuro Bezpieczeństwa Narodowego oraz Instytut Pamięci Narodowej.

* * *

23 listopada 2021 roku w kościele Marynarki Wojennej RP pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Gdyni-Oksywiu odbyła się ceremonia pogrzebowa śp. Elli Rychel, małżonki śp. kmdr. Adama Rychla. Uczestniczyła w niej rodzina zmarłej, delegacje 3 Flotylli Okrętów im. kmdr. Bolesława Romanowskiego, Biura Bezpieczeństwa Narodowego oraz Instytutu Pamięci Narodowej, który reprezentował dyrektor oddziału w Gdańsku prof. Mirosław Golon, a także pracownicy Biura Poszukiwań i Identyfikacji z Warszawy i Gdańska.

Mszy świętej przewodniczył proboszcz Parafii Wojskowej Marynarki Wojennej RP pw. M.B. Częstochowskiej ks. kmdr Zbigniew Rećko. Po uroczystosci zebrani udali się na cmentarz Marynarki Wojennej w Gdyni, gdzie szczątki śp. Elli Rychel spoczęły w Kwaterze Pamięci.

* * *

W Kwaterze Pamięci w Gdyni, 2 października 2018 r., odbyła się uroczystość państwowego pogrzebu śp. admirała floty Józefa Unruga i jego małżonki śp. Zofii Unrug. Wcześniej, 16 grudnia 2017 r., zgodnie z wolą testamentową admirała floty Józefa Unruga zostali pochowani kontradmirał Stanisław Mieszkowski, kontradmirał Jerzy Staniewicz i komandor Zbigniew Przybyszewski – oficerowie przedwojennej Marynarki Wojennej, bohaterowie obrony polskiego wybrzeża z 1939 roku, służący w marynarce również po II wojnie światowej, którzy w grudniu 1952 roku zostali straceni na podstawie wyroku sądu wojskowego, po sfingowanym procesie i fikcyjnym oskarżeniu o udział w spisku przeciwko państwu polskiemu (tzw. „spisek komandorów”).

Kolejne pogrzeby śp. oficerów, podoficerów i marynarzy, których udało się do tej pory odnaleźć i zidentyfikować oraz na których pochówek w Gdyni wyraziły zgody rodziny odbyły się 29 czerwca 2018 r., kiedy pochowani zostali:

•     śp. kontradm. Adam Mohuczy
•     śp. kmdr. pil. Kazimierz Kraszewski
•     śp. kmdr. Wacław Krzywiec
•     śp. kmdr. Marian Wojcieszek
•     śp. kmdr. por. Robert Kasperski
•     śp. kpt. mar. Adam Dedio
•     śp. kpt. mar. Zdzisław Ficek
•     śp. bosm. Edmund Sterna
•     śp. st. mar. Jerzy Sulatycki

Nad przygotowaniem wszystkich uroczystości, całością prac związanych ze sprowadzeniem szczątków admirała z Francji do Polski oraz budową „Kwatery Pamięci” czuwał – działający pod patronatem Prezydenta RP – Komitet Organizacyjny, w skład którego weszli przedstawiciele:

•     Rodzin śp. Marynarzy;
•     Biura Bezpieczeństwa Narodowego;
•     Instytutu Pamięci Narodowej;
•     Ministerstwa Obrony Narodowej – w tym Marynarki Wojennej RP;
•     Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego;
•     Ministerstwa Spraw Zagranicznych;
•     Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych;
•     Miasta Gdyni.

Admirał floty Józef Unrug, dowódca polskiej Floty i Obrony Wybrzeża z 1939 roku przed swoją śmiercią na emigracji we Francji zastrzegł, że jego szczątki mogą zostać sprowadzone do kraju tylko w przypadku odnalezienia grobów śp. kontradm. S. Mieszkowskiego, kontradm. J. Staniewicza, kmdr. Z. Przybyszewskiego oraz innych straconych lub represjonowanych marynarzy i pochowania ich z należnymi honorami wojskowymi.

Spełnienie głównych warunków okazało się możliwe dopiero w 2013 roku – po odnalezieniu przez Instytut Pamięci Narodowej szczątków wspomnianych oficerów w kwaterze „Ł”, na tzw. Łączce, na warszawskich Powązkach i ich późniejszej identyfikacji.