Raubiszki (Litwa): Poszukiwania żołnierzy „Fakira” zakończone sukcesem

Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN prowadzi od kilku lat prace poszukiwawcze na terenie Litwy. Poszukujemy tam mogił żołnierzy AK oraz członków podziemia niepodległościowego, którzy polegli w walce z Niemcami oraz Sowietami. Tegoroczny wyjazd trwa od początku września, a celem naszych prac jest m.in. odnalezienie miejsca pochówku żołnierzy oddziału Sergiusza Kościałkowskiego, ps. „Fakir”. Według dokumentacji i relacji świadków mieli oni zostać pochowani w bezpośrednim sąsiedztwie miejscowości Raubiszki. W czwartym tygodniu poszukiwań zespół Biura odnalazł zbiorową mogiłę. Wstępna ocena wskazuje, iż mogą to być szczątki poszukiwanych żołnierzy.

W wyniku przeprowadzonej kwerendy ustalono, że w lesie w pobliżu wsi Raubiszki znajdowała się mogiła siedmiu żołnierzy z oddziału Sergiusza Zyndrama Kościałkowskiego ps. „Fakir”. Partyzanci zginęli w potyczce z patrolami NKWD w lutym 1945 roku. Pochówku, na polecenie Sowietów, mieli dokonać mieszkańcy wsi. Jedna z relacji mówiła: „Zostali złożeni w zbiorowej mogile przy drodze. Po kilku tygodniach miały być zrobione przez rodziny ekshumacje”. Jak się okazało od lat 40-tych XX wieku teren w okolicach Raubiszek znacznie się zmienił. Dawne pola porósł las. Zmienił się układ dróg oraz linia brzegowa jeziora, względem której świadkowie lokalizowali pochówek.

W czwartym tygodniu poszukiwań, po przebadaniu w sumie ponad trzech tysięcy metrów kwadratowych terenu (wykonując ok. 3.5 tysiąca ręcznych odwiertów archeologicznych), archeolodzy BPiI – działający przy wsparciu wolontariuszy ze Stowarzyszenia Odra-Niemen oraz wileńskiej młodzieży – natrafili na ślady w ziemi, które mogły wskazywać na istnienie jamy grobowej. Zakładając wykop sondażowy ujawniono szczątki kilku osób. Trwające w bieżących dniach prace pozwolą ustalić konkretną liczbę pochowanych w tym miejscu osób.

Aktualizacja (23.09): W wyniku przeprowadzonych prac ekshumacyjnych podjęto szczątki sześciu osób, ułożonych w jednej jamie grobowej, obok siebie. Przy niektórych szczątkach odnaleziono elementy odzieży oraz guziki.

Zachodzi duże prawdopodobieństwo, że zabici żołnierze pochodzili z powiatu święciańskiego. Instytut Pamięci Narodowej, zwraca się z gorącą prośbą do osób, których krewni zginęli w 1945 roku o kontakt z IPN. Dzięki pobraniom materiału DNA do badań porównawczych, możliwe będzie przywrócenie pamięci i imienna identyfikacja odnalezionych ofiar.

Oddział IPN we Wrocławiu wydał obszerne publikacje pt. „Fakir...” (tom 1 i 2). Jest to biografia wywodzącego się z rodziny polsko-francuskiej, urodzonego na Litwie, wychowanego w polsko-żydowskim Wilnie Sergiusza Kościałkowskiego. Prezentuje ona losy i walkę pokolenia Polski niepodległej, zniszczonego przez totalitaryzmy niemieckich nazistów i rosyjskich bolszewików. Autor przebadał dokumenty polskie, litewskie, niemieckie, rosyjskie, żydowskie; dotarł też do wielu świadków wydarzeń. Wykorzystał zachowane dokumenty AK, Abwehry, gestapo, policji litewskiej i sowieckich służb bezpieczeństwa.