24 - 25 lipca 2023 r. - Surminy
Surminy (województwo warmińsko-mazurskie, powiat gołdapski, gmina Banie Mazurskie)
Zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej przeprowadził prace poszukiwawcze w celu odnalezienia szczątków Jana Sadowskiego ps. „Blady” – dowódcy „powinowskiego” antykomunistycznego oddziału partyzanckiego, działającego na Suwalszczyźnie i we wschodniej części Mazur.
Jan Sadowski zginął w maju lub czerwcu 1951 r. z rąk swego podkomendnego – Mieczysława Arasimowicza ps. „Żulik”, który prawdopodobnie był agentem bezpieki.
Ciało Jana Sadowskiego od połowy 1951 r. do kwietnia 1952 r. spoczywało w lesie nieopodal Surmin, pochowane w płytkim grobie przez członków jego oddziału. Wiosną 1952 r., niemal rok od zgonu „Bladego”, za wskazaniami zatrzymanego przez komunistycznych funkcjonariuszy Mieczysława Dudanowicza ps. „Pomidor”, ubecy odnaleźli mogiłę Sadowskiego. Do jej rozkopania bezpieczniacy zmusili kilku mężczyzn mieszkających w okolicy. Przebieg ekshumacji, według relacji świadków, był następujący: komuniści wyciągnęli z dołu głowę i zatknęli ją na pobliskim kołku w celu wykonania zdjęcia. W tym momencie powstawało pytanie – co stało się z resztą szczątków Jana Sadowskiego? Większość przepytanych osób znających okoliczności tego zdarzenia utrzymywało, iż wywieziono jedynie jego czaszkę jako dowód śmierci „Bladego”, pozostawiając pozostałe kości na miejscu. Pojawiały się również twierdzenia o zabraniu ich wszystkich. Na podstawie tychże zeznań wytypowano teren do badań archeologicznych, które miały rozwiać opisane wątpliwości. Niestety na wytypowanym obszarze szczątków ludzkich nie odnaleziono.
