Pracownicy BPiI przeprowadzili wizje lokalne w Uzbekistanie
Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN rozpoczęło pionierski projekt, którego celem jest weryfikacja nieupamiętnionych miejsc pochówku Polaków zmarłych na terenie Uzbekistanu i Kazachstanu oraz przeprowadzenie prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych.
Rzesze Polaków znalazły się w Uzbekistanie i Kazachstanie na skutek deportacji ludności z Kresów Wschodnich II RP w głąb sowieckiej Rosji oraz w wyniku masowych przemieszczeń w kierunku formowania polskiego wojska, po zmianie sytuacji międzynarodowej. Zachowane wspomnienia z tamtego okresu dają świadectwo drogi znaczonej ciałami Polaków grzebanych przy liniach kolejowych, w miejscach postojów lub na bezimiennych łachach Amu-darii, którą płynęli do formujących się jednostek polskiego wojska. Wielu Polaków - głodnych, chorych, wyniszczonych niewolniczą pracą w łagrach i tzw. osiedlach specjalnych (specposiołkach), którym udało się dotrzeć do punktów zbornych, nie mogło lub nie zdążyło wstąpić w szeregi formującego się wojska. Drogi wielu z nich kończyły się w szpitalach lub innych rejonach Uzbekistanu, gdzie byli odsyłani do pracy, aby nie umrzeć z głodu. Dotąd powstały tylko wykazy zmarłych, odnotowanych w dokumentach formującego się wojska. Ich miejsca pochówku zostały upamiętnione, jednak nadal brakuje spisów zmarłych osób cywilnych.
W dniach 13-20 maja 2022 r. pracownicy BPiI przeprowadzili w Uzbekistanie szereg wizji lokalnych, mających na celu weryfikację nieupamiętnionych miejsc pochówku Polaków.
Prospekcje terenowe przeprowadzono w następujących miejscach: Olmozor III, Dekhonabad, Karakol, Kegen i Navoi. Relacje świadków potwierdzają, że w wytypowanych miejscach grzebano Polaków zmarłych z głodu, wycieńczenia lub na skutek chorób. Prowadzone działania mają doprowadzić do dokładnego zlokalizowania mogił i zaplanowania prac poszukiwawczych, a w przyszłości do identyfikacji i godnego pochowania szczątków odnalezionych osób.
Badania prowadzone są przy pomocy i dzięki życzliwości świadków historii – lokalnych mieszkańców, przedstawicieli instytucji partnerskich oraz nieocenionemu wsparciu Ambasadora Uzbekistanu w Polsce Bakhroma Babaeva.
BPiI 25.05.2022
